16 lat Polski w Unii Europejskiej

Rok temu, 1 maja 2019 roku obchodziliśmy 15 lat przynależności Polski do Unii Europejskiej.
Z tej okazji w wielu miastach w Polsce odbyły się uroczystości, imprezy, spotkania podczas których świętowano naszą 15-letnią obecność we Wspólnocie. Koncerty, wystawy, warsztaty, pikniki, eventy sportowe, to tylko niektóre przykłady imprez organizowanych z tej okazji.

W Sopocie również zorganizowano liczne atrakcje. W Ergo Arenie odbył się Koncert dla mieszkańców Zjednoczeni w Różnorodności 15 lat Polski w UE.
Na sopockim molo mieszkańcy i turyści mieli okazję zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie w ramce z tłem z oznaczeniami unijnymi.
Miasto zostało oflagowane flagami z grafiką unijną, które zawisły na Placu Przyjaciół, Alei Niepodległości, Monte Cassino oraz na Molo gdzie zawieszono aż 70 flag. Ponadto rozdawane były przypinki, balony i chorągiewki z grafiką dedykowaną obchodom 15 lat w Unii Europejskiej.

O godz. 12:00 na molo w Sopocie odbyło się uroczyste śpiewanie Ody do radości, hymnu Unii Europejskiej.
Z tej okazji wydrukowane zostały teksty dla wszystkich, którzy chcieli wspólnie odśpiewać pieśń.

Warto przypomnieć, że Polska jest członkiem Unii Europejskiej od 1 maja 2004 na mocy Traktatu akcesyjnego podpisanego 16 kwietnia 2003 roku w Atenach.
Traktat ten stanowi podstawę prawną przystąpienia czyli akcesji Polski do Unii Europejskiej.

Historia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w skrócie

Początkiem powojennej integracji europejskiej było powstanie w 1952 Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.
W 1958 została utworzona Europejska Wspólnota Gospodarcza i to jej bezpośrednią następczynią jest Unia Europejska. Od czasu wejścia w życie traktatu lizbońskiego, tj. 1 grudnia 2009, podstawę prawną funkcjonowania stanowią Traktat o Unii Europejskiej, znany również jako traktat z Maastricht oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Integralną część Traktatów stanowią tabele ekwiwalencyjne, protokoły i wyjaśnienia.
Duże znaczenie dla unijnego porządku prawnego ma też Karta praw podstawowych UE. Prawem wiążącym są również umowy międzynarodowe z państwami trzecimi (w tym układy stowarzyszeniowe), których stroną były Wspólnota Europejska i Unia Europejska.
Ponadto akty prawa wtórnego powstałe w oparciu o Traktaty i umowy międzynarodowe.

Unia Europejska jako organizacja międzynarodowa (w międzynarodowoprawnym tego słowa znaczeniu) funkcjonuje od 1 grudnia 2009. Równocześnie zastąpiła ona kilka form współpracy, w tym m.in. Wspólnotę Europejską.
Proces integracji wykracza poza ściśle określone ramy geograficzne Europy. W określeniu europejskości Unii naczelną rolę odgrywają również czynniki historyczne i kulturowe oraz wspólna tożsamość i identyfikacja z wartościami demokratycznymi

Proces integracji Polski do UE rozpoczął się 8 kwietnia 1994 roku w Atenach z chwilą złożenia przez Polskę wniosku o członkostwo w Unii Europejskiej i potwierdzenia go przez wszystkie państwa członkowskie podczas konferencji w Essen 9–10 grudnia 1994 roku.

16 września 1988 roku nastąpiło nawiązanie stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a wówczas Wspólnotą Europejską.
Rok później, 19 września 1989 roku w Warszawie, podczas wizyty w Polsce Przewodniczącego Rady Ministrów Komisji EWG, podpisano negocjacje w sprawie umowy o handlu i współpracy handlowej i gospodarczej.

Po roku 1989 nastąpiły w Polsce zmiany ustrojowe. Dzięki temu możliwe było podjęcie rozmów na temat przystąpienia Polski do Wspólnoty Europejskiej. Oficjalne rokowania rozpoczęto 22 grudnia 1990 roku zakończone podpisaniem 16 grudnia 1991 Układu europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi.
Jednocześnie wraz z Układem europejskim Polska podpisała cześć handlową układu ujętą w tzw. Umowie przejściowej, obowiązującej od 1 marca 1992 roku.

Układ europejski z Polską zaczął obowiązywać 1 lutego 1994 roku, trzy miesiące po wejściu w życie Traktatu o Unii Europejskiej.

W 2003 roku 9 kwietnia Traktat akcesyjny zatwierdzony został i przyjęty absolutną większością głosów przez Parlament Europejski,
a 14 kwietnia jednogłośnie przez Radę Unii Europejskiej.

Traktat akcesyjny będący prawną podstawą przystąpienia (akcesu) łącznie 10 krajów Europy Środkowej i Południowej (Cypru, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Malty, Polski, Słowacji, Słowenii i Węgier) do Unii Europejskiej, podpisany został 16 kwietnia 2003 roku w Atenach.

Kolejnym etapem była ratyfikacja Traktatu przez wszystkie kraje członkowskie zgodnie z wymogami konstytucyjnymi obowiązującymi w każdym z tych państw (z wyjątkiem Irlandii, gdzie ratyfikowany był po referendum ogólnopaństwowym, pozostałe państwa członkowskie przyjęły go w głosowaniach parlamentarnych).
Traktat wszedł w życie po zakończeniu unijnej procedury ratyfikacyjnej.

Referendum

Jednym z ważnych warunków wejścia do Unii Europejskiej w Polsce było przeprowadzenie ogólnopolskiego referendum, który w Polsce odbył się w dniach 7-8 czerwca 2003.

Przed referendum przez kilka tygodni, miesięcy trwała kampania promująca i zachęcająca Polaków do zagłosowania za wejściem Polski w Struktury Unii Europejskiej. Wzięło w niej udział wiele znanych osobowości ze świata m.in. polityki, kultury czy sportu.
Przystąpienie Polski do Unii miało swoich zwolenników i przeciwników.

W referendum Polacy odpowiadali na pytanie:

„Czy wyraża Pan/Pani zgodę na przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej?”

Wyniki referendum:

Według oficjalnych wyników PKW do urn poszło 58,85% uprawnionych do głosowania (tj. 17 586 215 osób) spośród 29 868 474 uprawnionych,
77,45% z nich (tj. 13 516 612) odpowiedziało tak na postawione pytanie. 22,55% z nich (tj. 3 936 012) odpowiedziało nie. Oddano również 126 194 głosy nieważne.

Aby wynik referendum był wiążący, musiała wziąć w nim udział więcej niż połowa obywateli uprawnionych do głosowania. Większość głosujących opowiedziała się za przystąpieniem Polski do Unii.
Sąd Najwyższy uznał referendum za ważne i droga oficjalnego przystąpienia Polski do Unii Europejskiej stała otworem.

1 maja 2004 roku Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej wraz z 9 innymi krajami Europy.

Korzyści dla Polski z bycia w Unii Europejskiej

(zebrane informacje nie obejmują problemów z jakimi obecnie borykają się poszczególne resorty, instytucje w związku z trwająca obecnie pandemią)

Otwarcie granic
Możliwość swobodnego przekraczania granic, osiedlenia się oraz podjęcia pracy na terenie Unii, likwidacja cła, a także dostęp do edukacji w innych krajach.
Uczniowie, studenci mogą swobodnie wybierać dowolne szkoły i uczelnie zagraniczne. Rozwija się również branża turystyczna w Polsce.

Rozwój edukacji i szkolnictwa
Dofinansowania dla uczniów, którzy pragnął podjąć naukę w obcych krajach. Dofinansowanie do modernizacji i odnawiania szkół, włączenie polskiego szkolnictwa w programy edukacyjne UE co umożliwia uczniom, studentom wymianę międzynarodową oraz udział w edukacyjnych projektach międzynarodowych. Wprowadzono jednolity system oceniania na poziomie szkolnictwa wyższego i ułatwiony dostęp do uczelni zagranicznych. Wzrost konkurencji między uczelniami, przełożył się na wyższą jakość kształcenia.

Korzyści ekonomiczne
Np. podwyższenie wzrostu PKB, zwiększenie dynamiki inwestycji i konsumpcji oraz eksportu, a także zwiększenie napływu inwestycji do Polski.

Usprawnienie handlu
Między innymi poprzez dotacje unijne. Powstało wiele małych przedsiębiorstw gospodarczych. Konieczność dostosowywania do norm europejskich stała się gwarantem wysokiej jakości sprzedawanych towarów lub oferowanych usług. To między innymi przyczyniło się do dużego popytu zewnętrznego na polskie towary.

Zmiany na rynku pracy
Oferty szkoleń, aktywizacji bezrobotnych, możliwości przekwalifikowania się, dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej, napływ inwestycji zagranicznych i wiele innych korzyści.

Rozwój rolnictwa
Od 2004 polscy rolnicy są beneficjentami wspólnej polityki rolnej, w tym przede wszystkim dopłat bezpośrednich. Jej instrumenty przyśpieszyły procesy przekształcania i restrukturyzacji w sektorze rolnictwa. Objęcie polskiego rolnictwa mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej, dostęp do dopłat bezpośrednich pozwolił wielu rolnikom zmodernizować i unowocześnić gospodarstwa rolne. Przyczyniło się to do przede wszystkim jakości płodów rolnych i podniesienia jakości życia na wsi. Do tego działania interwencyjne na rynku rolnym oznaczające dla rolników stałe ceny i pewność zbytu, sprzyja racjonalnemu planowaniu produkcji rolnej. Ponadto restrukturyzacja polskiego rolnictwa, zmodernizowanie gospodarstw, zwiększenie wydajności pracy, poprawa warunków higienicznych, uwzględnienie aspektów ochrony środowiska to kolejne korzyści dla rolnictwa. To również wzrost poziomu wykształcenia na wsi. Dostęp do funduszy UE skierowanych bezpośrednio na rozwój obszarów wiejskich itp.

Gospodarka
Członkostwo w UE ma ogromny wpływ na rozwój gospodarczy Polski poprzez m.in. regulacje unijne (w szczególności te dotyczące jednolitego rynku), handel zagraniczny, transfery z budżetu UE, bezpośrednie inwestycje zagraniczne oraz swobodny przepływ osób. Polska była największym (w wartościach bezwzględnych) beneficjentem netto budżetu UE w perspektywie finansowej w latach 2007–2013. Według Ministerstwa Finansów w latach 2004–2016 do Polski napłynęły środki w wysokości 132,6 mld euro, a składki do budżetu UE wyniosły 44 mld euro (saldo rozliczeń było dodatnie i wyniosło 88,6 mld euro). W 2018 Ministerstwo Finansów poinformowało, że od początku członkostwa Polski w UE do końca sierpnia 2018 Polska otrzymała od UE 153,3 mld euro unijnego wsparcia. W tym samym czasie Polska przekazała do UE ok. 50,5 mld euro. Saldo rozliczeń pomiędzy Polską a UE osiągnęło 102,8 mld euro, co oznacza, że w okresie tym Polska „na czysto” uzyskała od Unii ponad 440 mld zł.

Poprawa bezpieczeństwa
Państwa Unii starają się zapewnić pokój i stabilność w krajach sąsiadujących, Unia bierze udział w akcjach pokojowych i prowadzi wiele projektów mających na celu wprowadzanie w życie zasad demokracji oraz praw człowieka, wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa pozwala krajom UE wyrażać wspólną opinię na arenie światowej.

Prestiż na arenie międzynarodowej jako członek ważnej organizacji międzynarodowej.
Obecność wielu Polaków w instytucjach i administracji UE, co wiąże się z możliwością wpływu Polski na polityki wspólnotowe oraz udział w procesie decyzyjnym. Najbardziej rozpoznawalnym politykiem działający w UE jest Donald Tusk, który w latach 2014-2019 był przewodniczący Rady Europejskiej. Polski polityk. Współzałożyciel Kongresu Liberalno-Demokratycznego (1990) oraz Platformy Obywatelskiej (2001) i jej przewodniczący w latach 2003–2014, w latach 2007–2014 prezes Rady Ministrów. Od 2019 do chwili obecnej pełni funkcję przewodniczącego Europejskiej Partii Ludowej.

Inne korzyści, ale też i minusy

Zmiany jakie dokonały się w Polsce przez ostatnie 16 lat tak naprawdę widać gołym okiem. Oczywiście dostrzeże je przede wszystkim to pokolenie, które pamięta czasy PRL-u i warunki w jakich żyliśmy w ustroju komunistycznym. Nie będę tu przytaczać przykładów. Młodszym polecam takie seriale jak „Czterdziestolatek”, „Alternatywy 4”, „Miś” i inne które oddają to w jakich warunkach kiedyś żyliśmy.
Gdybyśmy nie znaleźli się w Unii Europejskiej to z całą pewnością bylibyśmy dzisiaj krajem biedniejszym i bardziej podatnym na polityczne szantaże.
Z całą pewnością dzięki przemianom jakie nastąpiły w Polsce przez ostatnie 16 lat, jesteśmy narodem mniej zakompleksionym niż 20 lat temu. Nasza pozycja polityczna i gospodarcza jest zdecydowanie lepsza. Choć są też minusy bycia w Unii, bo zgadzając się na wejście w jej struktury zrzekliśmy się części suwerenności i musimy podporządkowywać się normom unijnym, nawet jeśli nie wszystkie nam odpowiadają.
Jednak plusów bycia w UE jest zdecydowanie więcej. Do nich zaliczyć można także nowoczesną infrastrukturę kolejową i drogową, nowe obiekty przemysłowe, sportowe czy kulturalne. Swobodny przepływ usług, towarów, możliwość pracy czy osiedlania się zagranicą, to kolejne przykłady korzyści. Dzięki inwestorom z zagranicy, powstało wiele fabryk, przedsiębiorstw, które dały tysiące nowych miejsc pracy. Nie można nie wspomnieć o nowej technologii, która również zawitała do nas i unowocześniła wiele dziedzin, wpłynęła na poprawę warunków pracy i podniosła standard życia. Bilans ekonomiczny zysków i strat jest zdecydowanie dodatni, o czym mówią wszystkie badania i statystyki. Fundusze unijne, z których polska korzysta, wpłynęły na rozwój gospodarczy.
Oczywiście są też minusy bycia we Wspólnocie. Należą do nich m.in.: fala emigracji zarobkowej, koszty wynikające z integracji, niekiedy trudne do zaakceptowania normy unijne, którym musimy sprostać i które musimy realizować. Do minusów można też zaliczyć globalizację czyli proces prowadzący do większej współzależności państw, społeczeństw, kultur. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć do czego doprowadzi nas to w przyszłości. Pamiętamy z kart historii kiedy Polska zniknęła z mapy świata (rozbiory). Do dziś żyją jeszcze świadkowie II wojny światowej i pamiętają do czego doprowadziła hegemonia Niemiec. Dlatego tak ważne jest, aby będąc we Wspólnocie państw pamiętać i dbać o tożsamość narodową, dziedzictwo kulturowe, historię, religię, język i oczywiście terytorium kraju ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa jego granic.

Oda do radości – hymn Unii Europejskiej

Oda do radości jest hymnem Europy. To finałowa kantata z IX symfonii Ludwiga van Beethovena.
Propozycja przyjęcia Ody do radości jako hymnu Europy wyszła od Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy w 1971 roku i została zaakceptowana przez Komitet Ministrów Rady Europy w styczniu 1972 roku. Poproszono jednocześnie Herberta von Karajana
o aranżację monumentalnego dzieła Beethovena. Zostało ono zinstrumentowane na fortepian, instrumenty dęte i orkiestrę symfoniczną.
Oficjalnie po raz pierwszy hymn wykonano w 1972 roku w Dniu Europy. W 1986 roku hymn Europy przyjęła także jako własny również Wspólnota Europejska, a wraz z powstaniem Unii Europejskiej w 1993 roku, stał się on również jej hymnem. Od tej pory Rada Europy i Wspólnota Europejska
(później Unia Europejska) dzielą wspólny hymn Europy i flagę europejską.

Flaga Unii Europejskiej

Flaga europejska, flaga Europy – przyjęta przez Radę Europy, a później również przez Wspólnoty europejskie i Unię Europejską.
Na fladze przedstawiony jest okrąg złożony z dwunastu złotych gwiazd pięcioramiennych na lazurowym tle. Autorem koncepcji flagi jest Arsène Heitz, zaś szczegółowy układ, proporcje i kolory zostały opracowane przez Paula M.G. Lévy’ego.

Według oficjalnej wykładni dwanaście złotych gwiazd rozłożonych w okręgu na lazurowym tle symbolizuje solidarność i harmonię między narodami Europy. Symbolika ta nawiązuje również do późniejszej dewizy Unii Europejskiej: In varietate concordia (z łac.: Zjednoczeni w różnorodności).
Liczba gwiazd nawiązuje do starożytnej symboliki liczby 12 oznaczającej doskonałość i całość.

Siedziba Unii Europejskiej

Oficjalną siedzibą Parlamentu Europejskiego jest Strasburg, ale większość prac legislacyjnych ma miejsce w Brukseli, gdzie mieszczą się również komisje parlamentarne, biura poselskie oraz władze klubów. Sekretariat, Biblioteka i część zaplecza technicznego Parlamentu znajdują się w Luksemburgu.

Polacy w unijnych instytucjach:

Oprócz Donalda Tuska, jednego z najbardziej rozpoznawalnych Polaków działających w unijnych strukturach można wymienić m.in. również takie nazwiska jak:

Leszek Balcerowicz
Marek Belka
Jerzy Buzek
Danuta Hübner
Ewa Kopacz
Janusz Lewandowski
Elżbieta Łukaciejewska
Leszek Miller
Jarosław Pietras
Paweł Samecki
Radosław Sikorski
Jarosław Wałęsa

Stan aktualny na rok 2020:

Po wyborach do Parlamentu Europejskiego przeprowadzonych w 2019 roku do wybranych komisji weszli następujący Europosłowie z Polski:

W komisji spraw zagranicznych weszło 71 eurodeputowanych, w tym sześcioro z Polski. Są nimi: Radosław Sikorski (PO), Włodzimierz Cimoszewicz (SLD), Anna Fotyga (PiS), Karol Karski (PiS), Jacek-Saryusz Wolski (PiS) i Witold Waszczykowski (PiS).
W komisji ochrony środowiska naturalnego, zdrowia publicznego i bezpieczeństwa żywności znalazł się Bartosz Arłukowicz (PO), Adam Jarubas (PSL), Ewa Kopacz (PO), a także Joanna Kopcińska (PiS) i Anna Zalewska (PiS).
Taka sama liczba eurodeputowanych z Polski znalazła się w komisji transportu i turystyki, która ma 49 członków. Znaleźli się w niej Bogusław Liberadzki (SLD), Tomasz Poręba (PiS), Kosma Złotowski (PiS) oraz Magdalena Adamowicz (PO), Elżbieta Łukacijewska (PO).
Licząca 68 eurodeputowanych komisja wolności obywatelskich, sprawiedliwości i spraw wewnętrznych przyciągnęła Andrzeja Halickiego (PO), Joachima Brudzińskiego, Patryka Jakiego i Jadwigę Wiśniewską (cała trójka z PiS).
W komisji zatrudnienia i spraw socjalnych znalazły się Elżbieta Rafalska oraz Beata Szydło (obie z PiS) oraz Jarosław Duda (PO).

Instytucje i organy UE

• Parlament Europejski
• Rada Europejska
• Rada Unii Europejskiej
• Komisja Europejska
• Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
• Europejki Bank Centralny (EBC)
• Europejski Trybunał Obrachunkowy
• Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ)
• Europejski Komitet Ekonomiczno – Społeczny (EKES)
• Europejski Komitet Regionów
• Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)
• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
• Europejski Inspektor Ochrony Danych (EIOD)
  i inne organy europejskie

Struktura instytucjonalna UE

Struktura instytucjonala UE jest jedyna w swoim rodzaju. Nie ma na świecie drugiej tak zorganizowanej wspólnoty państw.

• Rada Europejska, która ustala ogólne priorytety UE na posiedzeniach której zbierają się przywódcy Unii i państw członkowskich
Parlament Europejski to wybierani w bezpośrednich wyborach europosłowie reprezentują obywateli europejskich państw
• Komisja Europejska – jest to instytucja, która chroni interesy całej UE
jej członków wyznaczają rządy krajowe
• Rada Unii Europejskiej w ramach której ministrowie krajów UE przyjmują akty prawne i koordynują politykę.

Ustalanie programu prac

Rada Europejska określa ogólny kierunek polityki UE, nie jest jednak uprawniona do przyjmowania prawa.
Jej pracami kieruje przewodniczący – obecnie Charles Michel– a w jej skład wchodzą szefowie państw i rządów oraz przewodniczący Komisji.
Rada odbywa posiedzenia przynajmniej dwa razy na pół roku, trwają one kilka dni.

Stanowienie prawa

W procesie stanowienia prawa UE uczestniczą trzy główne instytucje:
• Parlament Europejski – reprezentuje obywateli UE i jest przez nich bezpośrednio wybierany
• Rada Unii Europejskiej – reprezentuje rządy państw członkowskich. Pracom Rady przewodniczą kolejno poszczególne kraje UE w ramach tzw. prezydencji
• Komisja Europejska – reprezentuje interesy całej Unii.

Te trzy instytucje w ramach zwykłej procedury ustawodawczej wspólnie kształtują politykę i stanowią prawo obowiązujące w całej UE.
Z reguły to Komisja proponuje nowe akty prawne, a Parlament i Rada je przyjmują. Komisja i państwa członkowskie odpowiadają potem za ich wdrażanie, zaś sama Komisja czuwa nad ich właściwym stosowaniem i wprowadzaniem w życie.

Ważną rolę odgrywają dwie inne instytucje:

• Trybunał Sprawiedliwości stoi na straży stosowania prawa europejskiego
• Trybunał Obrachunkowy kontroluje finansowanie działań Unii.

Uprawnienia i obowiązki wszystkich tych instytucji określono w traktatach, które stanowią podstawę wszystkich działań UE.
W traktatach określono również zasady i procedury, których muszą przestrzegać instytucje UE. Treść traktatów uzgadniają prezydenci lub premierzy wszystkich państw UE, a ich ratyfikacji dokonują parlamenty krajowe.

Unia Europejska posiada szereg innych, wyspecjalizowanych instytucji i organów międzyinstytucjonalnych:

• Europejski Bank Centralny odpowiada za europejską politykę pieniężną
• Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) wspiera Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, który to urząd sprawuje obecnie Federica Mogherini. Przewodniczy ona posiedzeniom Rady do Spraw Zagranicznych oraz kieruje wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, czuwając przy tym nad spójnością i koordynacją działań zewnętrznych UE.
• Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny reprezentuje społeczeństwo obywatelskie, pracodawców i pracowników
• Europejski Komitet Regionów reprezentuje władze regionalne i lokalne
• Europejski Bank Inwestycyjny finansuje projekty inwestycyjne UE i wspiera małe przedsiębiorstwa poprzez Europejski Fundusz Inwestycyjny
• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi dotyczące przypadków niewłaściwego administrowania w instytucjach i organach UE
• Europejski Inspektor Ochrony Danych odpowiada za ochronę danych osobowych obywateli
• Urząd Publikacji publikuje informacje o UE
• Europejski Urząd Doboru Kadr zajmuje się rekrutacją pracowników do instytucji i innych organów UE
i inne

Źródła:
europa.eu
tvn24.pl/polska/
pl.wikipedia.org/wiki/Polska_w_Unii_Europejskiej
pl.wikipedia.org/wiki/Referendum_w_Polsce_w_2003_roku
pl.wikipedia.org/wiki/Hymn_Europy
pl.wikipedia.org/wiki/Flaga_europejska